Czym jest tzw. nerwica natręctw?

Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (ang. OCD), potocznie określane jako nerwica natręctw, należy do grupy zaburzeń psychicznych charakteryzujących się występowaniem natrętnych, niechcianych myśli (obsesji) oraz powtarzalnych działań lub rytuałów (kompulsji), które osoba wykonuje w odpowiedzi na doświadczany dyskomfort psychiczny.

Obecność tych objawów może wpływać na funkcjonowanie społeczne, zawodowe oraz ogólną jakość życia. OCD może występować samodzielnie lub współistnieć z innymi zaburzeniami psychicznymi, takimi jak zaburzenia lękowe, zaburzenia depresyjne czy tiki.

Objawy zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego

Typowe objawy OCD obejmują:

• obsesyjne myśli, które są powtarzalne, niechciane i trudne do opanowania (np. lęk przed zakażeniem, wątpliwości moralne, impulsy agresywne),
• kompulsje, czyli przymusowe działania podejmowane w celu redukcji napięcia wywołanego obsesjami (np. wielokrotne mycie rąk, sprawdzanie zamków, liczenie).

Nasilenie objawów różni się w zależności od osoby. U części osób objawy mogą pozostawać względnie stabilne, u innych mają charakter epizodyczny lub progresywny. W przypadkach bardziej zaawansowanych codzienne funkcjonowanie może ulec znacznemu ograniczeniu.

Rozpoznanie zaburzenia opiera się na wywiadzie klinicznym oraz obserwacji objawów zgodnych z klasyfikacjami diagnostycznymi, takimi jak ICD-11 lub DSM-5. W procesie diagnostycznym należy wykluczyć inne przyczyny zaburzeń psychicznych i neurologicznych.

Czynniki sprzyjające rozwojowi OCD

Etiologia OCD ma charakter wieloczynnikowy. Do najczęściej opisywanych czynników należą:

• uwarunkowania genetyczne – badania wskazują na rodzinne występowanie objawów o podobnym charakterze,
• czynniki neurobiologiczne – m.in. zaburzenia w układzie serotoninergicznym oraz zmiany w obrębie struktur mózgu (jądra podstawne, kora czołowa),
• czynniki środowiskowe – stresujące wydarzenia życiowe, trauma, chroniczne napięcie psychiczne,
• uwarunkowania psychologiczne – m.in. wzorce poznawcze związane z nadmierną odpowiedzialnością, niską tolerancją niepewności czy skłonnością do perfekcjonizmu.

Złożony charakter OCD wymaga indywidualnego podejścia diagnostycznego, uwzględniającego zarówno uwarunkowania biologiczne, jak i psychospołeczne.

Podejścia terapeutyczne w leczeniu OCD

W leczeniu zaburzeń lękowych i obsesyjno-kompulsyjnych stosuje się podejścia o udokumentowanej skuteczności, zgodnie z aktualnymi rekomendacjami klinicznymi.

Najczęściej wykorzystuje się:

• terapię poznawczo-behawioralną (CBT), szczególnie w formie z ekspozycją i zapobieganiem reakcji (ERP),
• farmakoterapię, głównie z zastosowaniem inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI),
• w niektórych przypadkach – łączenie metod psychoterapeutycznych i farmakologicznych.

Terapia powinna być dostosowana do stopnia nasilenia objawów, wieku, ogólnego stanu zdrowia oraz indywidualnych potrzeb osoby uczestniczącej w procesie leczenia. Zgodnie z zasadami etyki zawodowej psychologów oraz lekarzy, decyzję o doborze metody podejmuje się wspólnie z pacjentem, z zachowaniem autonomii i świadomości wyboru.