Uzależnienia behawioralne

Uzależnienia to aktualnie jeden największych i najpowszechniejszych problemów cywilizacyjnych. Coraz częściej zauważa się zmiany w tym obszarze. Jeszcze dwie, trzy dekady temu słowo to kojarzyło się z nadużywaniem substancji psychoaktywnych; alkoholu lub narkotyków. Obecnie znacznie częściej mamy do czynienia z uzależnieniem behawioralnym.

Uzależnienia behawioralne to te uzależnienia, które dotyczą zachowań oraz czynności takich jak: nadużywaniu komputera, telefonu, gier, portali społecznościowych (Instagram, FB itp.), skłonności do nadmiernych zakupów, pracy, stosowania różnych zdrowych diet czy też hazardu.

Specjaliści upatrują przyczynę w coraz większym tempie życia, chęci ucieczki od nieakceptowanych stanów emocjonalnych, poszukiwaniu szybkiej przyjemności i natychmiastowej gratyfikacji. Sprzyja temu zmiana stylu życia, nowe technologie, inny sposób komunikowania się, inny sposób spędzania czasu. Zmiany te dotyczą głównie młodego pokolenia, ale również dorośli coraz częściej sięgają po ten model funkcjonowania.

Dzieci i młodzież to grupa społeczna najbardziej podatna na działanie czynników zewnętrznych, które w głównej mierze kształtują ich zachowania zarówno w sposób sprzyjający, jak i szkodliwy. Zmiany, które dokonują się w młodości decydują o tym, jakie zasoby, umiejętności, postawy i nawyki dla własnego zdrowia dorastająca młodzież wnosi w dalsze dorosłe życie.

Obecnie jednym z największych zagrożeń związanych z ryzykiem powstania uzależnienia wśród dzieci i młodzieży jest nadmierne korzystanie z Internetu i innych środków współczesnej technologii. Do najbardziej negatywnych konsekwencji korzystania z sieci można zaliczyć zjawisko, które do tej pory nie doczekało się jednej konkretnej nazwy – mowa o uzależnieniu od Internetu. Termin „uzależnienie od Internetu” po raz pierwszy zaproponował Ivan Goldberg, psychiatra z Nowego Jorku, w 1995 roku.

Tak samo jak w każdym uzależnieniu możemy mówić tu zarówno o pełnym problemie jak i zachowaniach ryzykownych. Różnią się one intensywnością występowania jak i pojawieniem się szkodliwych konsekwencji.

Typowymi objawami istniejącego już uzależnienia są:

• nadmierna zaabsorbowanie, czyli gdy zachowanie dominuje nad innymi czynnościami;
• zmiana nastroju pod wpływem wykonywanej czynności, uczucie redukcji napięcia;
• coraz większe zapotrzebowanie na dane zachowanie, jego intensyfikacja;
• objawy odstawienne, czyli niewspółmierna reakcja na brak lub uniemożliwienie aktywności;
• pozostawienie innych działań, kiedyś równie ważnych;
• kontynuowanie czynności pomimo pojawiającego się poczucia winy, dyskomfortu;
• nawracanie zachowań pomimo wcześniejszego ich zaprzestania.

W sytuacji, gdy codzienna aktywność jest zdominowana tym problemem to nie mamy już wątpliwości, że mówimy o uzależnieniu.

Jak zawsze w uzależnieniach sposobem postępowania jest wprowadzenie działań terapeutycznych. Odchodzi się jednak od typowych technik terapii uzależnień. Wiąże się to z faktem, że problem ten stanowi często wierzchołek góry lodowej.

Terapia powinna więc obejmować szersze spektrum działań, zarówno aspekt uzależnienia jak i zrozumienie i radzenie sobie z emocjami.

W przypadku dzieci i młodzieży często wskazane jest podjęcie terapii rodzinnej.

Katarzyna Pycio,

Paulina Woźniak.